Çocukların okula başlamasıyla arkadaşlık ilişkileri de gelişmeye, bununla birlikte de arkadaşlık kurmada yaşanılan sorunlar baş göstermeye başlar. Zamanla geliştirilemeyen arkadaşlık ilişkileri bir süre sonra arkadaşları tarafından dışlanma durumuna dönüşebilir. Tabii bu yaşanılan sorunlar hem çocuğumuzu hem de bizi üzer. Arkadaşlık ilişkisinde sorun yaşayan çocuklar; davranış bozuklukları, depresyon, kendine güvenememe ve okul başarısızlığı gibi olumsuz durumlar yaşayabilir.
Çocuklar arkadaşlık sürecinde paylaşmayı, yardımlaşmayı, iş birliği kurmayı, problem ve çatışmaları çözmeyi, empati becerisi geliştirmeyi ve gruba aidiyet geliştirmeyi öğrenir. İyi bir arkadaşlık ilişkisinde sevgi ve güvene dayalı bir ilişki, birbirinden öğrenme ve eğlenme de yer alır.
Çocuklar Arkadaşlık Kurmada Niçin Sorun Yaşar?
Çocukların arkadaşlık kurmada sorun yaşamasının birçok nedeni olabilir. Önemli olan bu nedenleri bulup ortaya çıkarmak ve ona göre çözüm yolu aramak gerekir. Bunun için çocuğumuzu gözlemlemek, okula giden çocuklar için okuldaki davranışları konusunda öğretmeniyle fikir alışverişinde bulunmak gerekir. Sorunu ortaya çıkardığımız takdirde “Çocuğum arkadaş edinemiyor, ne yapmalıyım?” sorusuna daha kolay cevap bulabiliriz. Çocukların arkadaşlık kuramama nedenlerinde en çok karşımıza çıkanlar şunlardır;
- Çocuğun sosyal becerileri gelişmemiş olabilir.
- Karakteristik özellikler çocukların arkadaşlık kurmasına engel olabilir. Utangaçlık ve bencillik özelliği gösteren çocuklar genelde arkadaşlık kurmada zorlanırlar.
- Kaygı yaşayan çocuklar arkadaşlık kurmada zorlanırlar. Anne-baba ayrılığı, aile içi kavgalar, yeni kardeş olması durumları birer örnektir.
- Ailenin sık yer değiştirmesi de çocukların arkadaş edinememesi noktasında önemli bir faktördür.
- Çocukta dikkat eksikliği, hiperaktivite ve asperger bozukluğu olması
- Çocukların kişisel temizliğinin olumsuz yönde olması
- Çocuklar arasındaki kültürel farklılıklar
- Çocuklar arası ekonomik farklılıklar
- Ailenin baskıcı ve yönlendirici olması
- Çocuğun özgüven sorunu yaşaması
sebebiyle çocuklar yaşıtlarıyla iletişim kurmada zorluk yaşayabilir.
Çocuğum Arkadaş Edinemiyor, Yaşıtlarıyla İletişim Kuramıyor Diyen Anne-Babalar Nasıl Hareket Etmeli, Nelere Dikkat Etmeli?
Araştırmalarda gösteriyor ki; erken yaşlardan itibaren atılan arkadaşlık tohumları olumlu bir şekilde geliştirildiği takdirde ilerleyen yaşlarda çocuklar kolayca arkadaş edinebiliyor. Kolay arkadaşlık kuran ve arkadaşları tarafından kabul gören çocuklar hem ruhsal gelişim hem de akademik gelişim açısından daha avantajlı oluyor. Kimi çocuklar bunu kolay bir şekilde başarırken kimi çocuklar yukarıdaki ve benzer sebepler nedeniyle zorlanıyorlar.
“Çocuğumun okulda arkadaşı yok, arkadaşlık kuramıyor.” dememek için şu noktalara dikkat etmeliyiz.
1. Çocuğunuza Rol-Model Olun
Çocuğunuzu gözlemleyin ve arkadaşlarıyla ilişkilerinden nasıl davrandığı konusunda bilgi edinin. Eksik olduğu noktalarda ve doğru davranışları uygulama konusunda model olun. Oyun esnasında veya yeni bir ortama girdiğinizde nasıl davranılması gerektiği konusunda örnek olun. Nazik ve düşünceli davrandığınızı görmesine olanak sağlayın. Örneğin; arkadaşınız hastalandığında ona çorba yapıp götürmek, birlikte planlar yapmak, küçük sorunları dert yapmadığınızı göstermek gibi.
Çocuklar, mızmız, çabuk ağlayan, öfkeli, kural ihlali yapan, hep kendi istediği olsun isteyen çocuklarla arkadaşlık kurmak istemezler. Bu tür durumları gözlemlerseniz çocuğunuzla evde yalnız başınıza ve sakin bir şekilde konuşun. Eleştirici, sorgulayıcı değil, yapıcı bir şekilde konuşarak davranışın altındaki sebebi bulmaya çalışın.
2. Arkadaşlık İlişkisi İle İlgili Yönlendirme Yapmayın
Çocukların arkadaşlık ilişkisi geliştirme noktasında yönlendirme yapılmamalıdır. Şununla arkadaş ol, şöyle davran dibi. Siz sadece çocuğunuzu izleyin ve 1. madde de bahsedildiği gibi rol-model olun. Aksi takdirde çocuğunuzun özgün kararlar vermesini ve ilişkiler kurmasını engellersiniz. Özgün ilişkiler geliştiremeyen çocuklar kişilik gelişiminde riskli durumlar yaşayabilir.
Bizim isteğimiz çocuğumuzu,
-
- Arkadaşını kendisinin seçebileceği,
- Arkadaşlarıyla doğru ve kabul gören bir ilişki kurabileceği
duruma getirmektir.
3. Çocuğunuzun Arkadaşlarını Eve Davet Etmesi Konusunda Özendirin
Çocuğunuzun arkadaşlarını eve davet edebileceğini ve davet esnasında arkadaşlarını huzurlu ve mutlu bir aile ortamıyla karşılaşacağını bilmesi önemlidir. Hem bu sayede çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini izleyebilecek fırsat yakalamış olursunuz. Davet esnasında evde neler yapılabileceği konusunda destek olun. Arkadaşlarıyla ortaklaşa oynayabilecekleri oyunlar, birlikte yapabilecekleri aktiviteler hakkında ön hazırlık yapın. Bu aktivitelerin mümkün olduğunca eğlenceli, neşeli olmasına dikkat edin.
4. Çocuğunuzun Arkadaş Edinebileceği Etkinlik ve Çalışmalara Katılmasını Sağlayın
Grup etkinliklerinin olduğu halk oyunları, spor ve sanat kursları vb. etkinliklere çocuğunuzun katılımını sağlayın. Bu etkinlikler çocuğunuzun sosyal becerilerinin gelişmesini destekleyecektir. Katılmış olduğu sosyal çalışmalarda bir kez yakın arkadaş edindiğinde kendine güveni gelecek ve yaşıtlarıyla arkadaşlık kurma konusunda daha rahat hareket edecektir.
Çocuğunuzu evden dışarı çıkarmayarak başka çocuklarla ilişki kurmasını geliştiremezsiniz. Oyun parklarına, sokağa çıkın. Diğer çocuklarla oyun oynaması için fırsat yaratın. Oyunlar çocukların arkadaşlık ilişkilerini geliştirmesi adına önemli bir fırsattır.
5. Çocuğunuzun Dış Görünüşü ve Temizliği Konusunda Dikkatli Olun
Çocuğum arkadaşları tarafından dışlanıyor diyen ailelerde karşılaşılan ilk durumlardan biri bu noktadır. Küçük yaşlarda dış görünüş pek önemli değilken, ilkokul çağlarındaki çocuklarda önemli olmaya başlamaktadır. Dış görünüş ile birlikte el-yüz ve kıyafet temizliğinde sorun yaşayan çocuklar arkadaşları tarafından kabul görmeyecek ve arkadaşlık kuramayacaktır. Burada kıyafet ve dış görünüşten kasıt pahalı ve gösterişli elbiseler değil. Önemli olan çocuğun üzerine tam oturan (çok dar ya da çok bol değil), yaşına uygun, rahat ettiği temiz bir elbise olmasıdır. Saçlarının bakımlı olması da önemlidir.
6. Arkadaşlık İlişkilerindeki Sorunlara Müdahale Etmeyin
Çocukların arkadaşlarıyla sorunlar yaşaması, kavgalar etmesi, tartışması normal bir durumdur. Bu durumlar çocukların kendilerini geliştirmeleri konusunda bir fırsattır. Bir çatışma anında nasıl hareket edeceklerini, ne tür tepkiler vereceklerini öğrenirler. Siz sadece durumu izleyin ve desteğe ihtiyacı olup olmadığını değerlendirin. Destek gerekiyorsa rol model olarak yardımcı olun.
7. Çocuğunuzun Kendine Güven Duymasını Sağlayın
Özgüven eksikliği yaşayan çocuklar arkadaşlarıyla iletişim kurmakta ve yeni arkadaş edinmede güçlük yaşarlar. Kendilerini geri çekerler, çekingen davranırlar. Çocuğunuzu bir birey olarak kabul edin ve kendine güven duyacağı şekilde davranın.
