Can kulağı ile dinlemek deyimi karşımızdaki kişiyi kendini vererek, büyük bir dikkatle, ilgiyle ve saygıyla dinlemek demektir. Çocukla iletişimde önemli noktalardan biridir. Ebeveynler çocuklarını çoğu zaman herhangi bir sebeple can kulağı ile dinlemiyor. Çocuk okuldan gelmiş, büyük bir heyecanla annesine o gün yaşadığı bir olayı anlatmak istiyor. Ancak anne o sırada yaptığı işi bırakarak dinlemiyorsa veya televizyon izlemeyi bırakmıyorsa, çocuğunu etkin ve dikkatli bir şekilde yani can kulağı ile dinlememiş olur. Dinlenilmeyen çocuk kendine önem verilemediğini düşünür, kendini değersiz hisseder. Çocuk ile aile arasında iletişim engeli oluşmaya başlar. Ailelerin en çok şikayet ettiği durumlardan biridir: “Çocuğum bana bir şey anlatmıyor.” Sormak lazım o aileye: “Sen zamanında çocuğunu dikkatli bir şekilde dinledin mi?” diye.
Peki “Can kulağı ile dinlenen çocuklar” ile “Can kulağı ile dinlenmeyen çocuklar”ın gelişiminde ne tür farklılıklar vardır?
Can Kulağı İle Dinlenen Çocuk
- Kendine değer verildiğini hisseder.
- Kendine ve başkalarına değer vermeyi öğrenir.
- Kendine olan güveni gelişir.
- Dinlenildiği için dinlemeyi de öğrenir.
- Dil becerileri gelişir. Konuşma yeteneği artar. Konuştukça kelime haznesi artar.
- Kendini rahat bir şekilde ifade etmeyi öğrenir.
- Görüşlerinin değerli olduğuna ve görüşlerine güvenmeyi öğrenir.
- Görüşler arası fikir ayrılıklarını değerlendirmeyi öğrenir.
- Kendi sorunlarına çözüm bulma becerisi gelişir.
- Aile içi iletişim olumlu yönde gelişir.
Can Kulağı İle Dinlenilmeyen Çocuk
- Anlattıklarını dikkatle dinleyen olmadığı için kendini değersiz hisseder.
- Kendine değer vermemeyi dolayısıyla başkalarına da değer vermemeyi öğrenir.
- Kendine olan güveni azalır.
- Güven sorunu yaşadığı için pısırık, içine kapanık, utangaç bir çocuk olur.
- Kendini ifade etme fırsatı bulamaz. Şımararak dikkat çekmeye çalışır.
- Dinlenilmediği için zamanla konuşması azalır.
- Konuşmaya ve paylaşmaya açık olmaz.
- Dil becerilerinin gelişimi olumsuz yönde etkilenir.
- Hayal kırıklığı gibi olumsuz duygular yaşar.
- Davranışlarını hırçınlık ve saldırganlık şeklinde dışa vurur.
- Aile içi iletişim engelleri oluşmaya başlar.
Çocukları Nasıl Etkin Bir Şekilde Dinleriz?
Çocukları dikkatle, ilgiyle ve etkin şekilde dinlemek ve onlara “Seni Dinliyorum!” mesajını vermek için şu 3 ana noktaya dikkat etmeliyiz.
- Beden Dilini Kullanmak
- Anladığımızı Göstermek
- Duyguları Kullanmak
1. Beden Dilini Kullanmak
Çocukları dinlerken bedenimizle onu dinlediğimizi göstermek için öncelikle bedenimizi çocuğa yöneltmeliyiz. İşimiz varsa işimizi bırakmalıyız. Emin olun ki, anlatılacak şeyler çok önemli olmasa zaten çocuğunuz o işin arasına girmek istemez. Çocukları dinlerken çocuk ile aynı hizaya gelmeliyiz. Çocuklar konuşurken yüzüne bakmalı, göz teması kurmalıyız.
2. Anladığımızı Göstermek
Çocukların anlattıklarını anladığımızı göstermek gerekir. Anladığımızı göstererek hem dinlediğimizi gösteririz hem de doğru anlamış olup olmadığımızı test etmiş oluruz. Bir örnekle açıklarsak;
Çocuk: Burcu ile oynamak istemiyorum?
Anne: Demek Burcu ile artık oynamayacaksın.
Çocuk: Evet. Çünkü o bana vuruyor.
Anne burada hem dinlediğini çocuğa hissettirdi hem de doğru anlayıp anlamadığını görmüş oldu. Ayrıca burada çocuğunun arkadaşıyla yaşadığı bir sorundan haberdar oldu. Kimi zaman anlatılanlar uzun olabilir. Bu durumda çocuğu dinlerken arada “Hımm, Evet” gibi sözcükleri kullanabiliriz.
3. Duyguları Kullanmak
Çocukların anlattıklarından ve beden dilinden anladığımız kadarıyla hissettiği duyguları ona yansıtmak iletişim sürecini güçlendirir. Çocukların duygularını/anlattıklarını onlara doğru bir şekilde geri aktarırsak, çocuklar anlaşıldığının farkına varır, rahatlar ve dinlenildiğini hisseder. Örneğin, çok sevdiği bir oyuncağını kaybeden çocuğunuza “O oyuncağını çok sevdiğini biliyorum. Kaybettiğin için çok üzgünsün sanırım.” diyerek duygunuzu kullanmış ve o an çocuğun yaşadığı duyguyu ona yansıtmış oldunuz.
