İletişim, iki veya daha fazla kişinin karşılıklı mesaj alışverişidir. İster çocuk olsun ister bir yetişkin olsun iletişim anında farklı iletişim türlerini kullanırız. Her türlü iletişim türünde verilen bir mesaj vardır. Surat astığımızda, gülümsediğimizde, yüzümüzü çevirdiğimizde, dudak büktüğümüzde hatta küstüğümüzde bile bir mesaj veririz. Ancak iletişimde bizim anlattıklarımız, bazen karşımızdaki kişi tarafından istenilen şekilde anlaşılırken bazen de istenilen şekilden farklı anlaşılabilir.
Çocukla olan ilişkinin ve iletişimin sağlam temellere oturması için anne babalar çocuklarıyla konuşmalı ve çocuklar da anne babalarıyla konuşma gereği hissetmeli. Bazen anne babaların yaklaşımları iyi niyetli gibi görünebilir. Ancak bazı yaklaşım ya da söylemler sorunu çözmek yerine sorun yaratma durumuna dönüşüp çocukla ebeveyn arasında iletişim engeli oluşturabilir.
Aşağıda listelenmiş iletişim engellerinde yer alan örnek cümlelerin sizlere söylenildiğini düşünün. Özellikle arkadaşlarının yanında bu tür cümlelere muhatap olan çocuklar, hem ailesiyle iletişim engeli yaşar hem de kişilik gelişiminde ciddi sorunlar yaşar.
Çocuklarla İletişimde Engel Olan Davranışlar
1. Çocuklara Emirler Vermek, Onları Yönetmeye Çalışmak
Çocuklar kendilerine sürekli emir verilmesinden hoşlanmaz. Sürekli emir alan, yönetilmek istenilen çocuk bir süre sonra kendini iletişime kapatır. Emir alan çocuklar kendilerine güvenilmediği duygusuna kapılır, kararsız bir birey olarak yetişir.
> Senin ne yaptığın umurumda değil, hemen buraya gel!
> İkide bir şikayet etme.
> Hemen git ve odanı topla.
2. Tehditkar Davranmak, Korkutmak
Anne babalar zor durumlardan kurtulmak için çoğunlukla tehdit yolunu kullanmaktadır. Karşısındakinin bir birey olduğunu unutan ebeveynler bu yanlışla çocuklarını pısırık, özgüven duygusu düşük çocuklar olarak yetiştirmiş olurlar. Kimi zamanda sürekli emir alan çocuk bir süre sonra bu emirlere uymama yoluna giderek isyankar bir tavır takınabilir. Dolayısıyla anne babasıyla olan iletişim kopar.
> O yemeğini bitirmezsen dayağı yersin.
> Bardağı kırdığında başına gelenleri hatırlıyorsun, değil mi?
> Kavga etmeyi hemen bırakmazsanız akşam yemeği yiyemezsiniz.
3. Çocuğu Kıyaslamak, Başkasıyla Karşılaştırmak
Kim başkasıyla kıyaslanmak ister ki! Hele ki çocuklar? Çoğunlukla doğru yapıldığına inanılan bir davranıştır. Ancak uygulandığında olumlu sonuç alınması imkansızdır. Özellikle kardeşiyle kıyaslanan çocuklar arasında kardeş kıskançlığı oluşturacak bir iletişim engelidir. Kıyaslanan çocuklar kendilerinin yeterince sevilmediğini düşünebilir, kendilerini değersiz hissedebilir, kendilerin olan güvenleri kaybolabilir.
> Abin ne güzel ödevini bitirdi. Sen hala bitiremedin.
> Kardeşin oyuncaklarına hiç zarar vermiyor. Sen ise sürekli kırıyorsun.
> Sen de Ali gibi düzenli olsan çok iyi olur.
4. Öğüt Vermek, Çocuk Adına Çözüm Sunmak
Her durumda, özellikle başkalarının yanında öğüt verilen çocuk “Kendi sorunlarını çözmekten aciz bir bireysin.” mesajını alır. İlerleyen yaşlarında da hep birilerinden yardım alma durumunda olur ve dış denetimli bir birey olur.
> Senin yerinde olsam Ayşe ile oyuncağımı paylaşırdım.
> Seninle oynamak istemiyorsa sen de git başkasıyla oyna.
> Arkadaşların haklı tabii ki, oyun oynarken sırayla ebe olmak gerekir.
5. Çocuklara İsim Takmak, Onlarla Alay Etmek
Kendisine isim, lakap takılan veya alay edilen çocuklar; utanç, küçük düşme ve aşağılanma duyguları yaşar. Sevilmediği ve değersiz olduğu hissine kapılır. Kendine olan güveni düşer. Çocukların benlik gelişimini olumsuz etkiler.
> Bebek gibisin, sürekli ağlıyorsun.
> Ne kadar şaşkınsın.
> Şımarık Leyla. Her zaman böyle şımarık davranman beni sinirlendiriyor.
6. Çocuğun Bahsettiği Konu Dışında Konuşmaya Çalışmak, Onu Oyalamak
Bir sorun karşısında size derdini anlatmaya çalışan çocuğunuzu geçiştirmeye çalışarak aslında ona “Seni ve sorununu önemsemiyorum.” mesajını veririz. Önemsenmeyen ve dinlenilmeyen çocuk değersizlik hissine kapılır, anne baba ile olan iletişimini azaltmaya başlar.
> Sen onu boş ver de dün parkta nasıl oynadığını anlat.
> Demek kavga ettin. Sen asıl derslerini yaptın mı?
> Haydi güzel şeylerden anlatalım.
Yukarıda bahsedilen iletişim engeli dediğimiz bu yaklaşımları çoğunlukla anne babalar farkına varmadan kullanabiliyor. Keşke hiç kullanılmasa. Burada önemli olan nokta bunların kullanım sayısıdır. Ne kadar çok iletişim engeli kullanırsak çocuğumuz ile olan iletişimimiz o kadar olumsuz olacaktır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR : Ebeveyn İle Çocuk Arasındaki İletişim Engelleri / 2
