Okuma alışkanlığı sadece okumayı bilmek değildir. Aynı zamanda okuma alışkanlığı kişinin okumayı bir gereksinim olarak görmesi ve bunu bir ömür boyu sürdürerek düzenli hale getirmesidir. Okuma alışkanlığının temeli ailede atılır. Ailede edinilen okuma alışkanlığı okul hayatında öğretmenlerin desteği ile daha kalıcı hale gelir.
Sevgili Anne-Babalar,
Okuma alışkanlığı konusunda evde sizlerin, okulda biz öğretmenlerin sergilediği tutum ve davranışların önemi büyüktür.
Çocukların okumanın önemini kavrayabilmesi için ailede ebeveynlerin olumlu bir tutum sergilemesi gerekir. Örneğin; Müzik konusunda ön yargılı olan bir ailede, çocuğun çok iyi müzik yeteneği olsa bile müzik ile uğraşmak istemeyecektir. Buna benzer olarak kitap okumayı zorunluluk veya ev ödevi olarak gören bir ailede de çocuk kitap okumaya alışamayacaktır.
Okuma alışkanlığının kazanılması ve okuduğunu anlama sadece Türkçe dersi için gerekli olan bir davranış değildir. Aynı zamanda örneğin; Matematik dersinde bir problemi çözebilmenin, Fen Bilimleri dersinde bir sorunun doğru cevabını bulabilmenin de ön şartıdır. Bir okuyucu okuduğunu anlıyor, hızlı okuyor ve bununla birlikte yeni fikirler üretebiliyorsa o zaman o okuyucu gerçek okuyucudur.
Çocuklara Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Uygulanacak Adımlar
1. Kitap Okuyarak Örnek Olun
Her olumlu davranış kazandırmanın birinci koşulunda olduğu gibi kitap okuma alışkanlığında da örnek olun. Evde çocuğunuzun göreceği şekilde kitap okuyun. Sizin okuduğunuzu gören çocuğunuz okumanın önemli olduğunu düşünür. Çocukların söylenenden çok yapılanı örnek aldığını unutmayın. Anne-baba olarak roman, hikaye ve bilimsel kitaplar okuyabileceğiniz gibi bir yemek kitabı veya dergide okuyabilirsiniz. Önemli olan okumanız ve okumanın gerekli olduğunu çocuğunuza yansıtmayın.
DİKKAT ! Bazen anne-babadan okuma yazma bilmeyenler olabilir. Bu durumda anne-baba olarak yapılacak ilk iş okuma-yazmayı öğrenmek olacaktır.
2. Ailecek Okuma Saatleri Oluşturun
Ailecek düzenlenecek okuma saatleri; çocuğun kitap okuma konusunda olumlu tutumlar geliştirmesi adına önemlidir. Okuma saatlerinde televizyon ve telefon gibi dış uyarıcılardan uzak durun. Bunu haftada üç-dört gün yapabileceğiniz gibi her günde yapabilirsiniz. Günde en az 15-20 dakika civarı süre ayırın.
3. Evde Kitaplık Oluşturun
Çocuğunuzun erişebileceği noktalarda kitaplık oluşturun. Kitaplar ne kadar göz önünde olursa okumaya karşı istek de o derece artar. Kitaplığa koyacağınız kitapların çocuğunuzun yaşına uygun olmasına dikkat edin. Kitaplığı çocuğun gereksinimine ve ilgi duyduğu kitaplardan oluşmasına özen göstermeniz doğru bir hareket olacaktır.
4. Birlikte Kitap Alışverişleri Yapın, Kütüphanelere Gidin
Çocuğunuzu bir kitapçıya götürün. Dilediğince dolaşsın, baksın, incelesin. Zevkine göre, ilgi ve isteğine göre istediği kitabı almasına müsaade edin. Siz sadece yaşına uygunluğuna dikkat edin. Kütüphanelere gidin ve üye olun. Yaşadığınız ilde kitap fuarları düzenlendiği zamanlar fırsatı kaçırmayın ve kesinlikle fuar gezisine gidin. Çocuğunuz hem bu alışveriş ve geziler sırasında okuma alışkanlığı kazanmış diğer çocuklarla karşılaşma ve sohbet etme imkanı bulmuş olur.
5. Çocuğunuza Kitap Okuyun
Belli zamanlarda çocuğunuza sesli okuma yapın. Özellikle yatmadan önceki vakitler oldukça idealdir. Dinleme; çocukların hayal dünyasının gelişmesinde faydalı etkinliklerden biridir. Sesli okuma esnasında çocuğunuzun dikkatinin dağılmaması için; sesinizin tonunu karakterlere göre değiştirebilir, tonlamalara dikkat edebilirsiniz, mimiklerden yararlanabilirsiniz. Böylece çocuğunuzun okuma alışkanlığı kazanmasına katkı sağlamış olursunuz.
6. Sohbet Esnasında Alıntılar Yapın
Aile sohbetlerinde okunan kitaplardan bahsedin. Sadece çocuk değil anne-baba da kendi okuduklarını çocuklarıyla paylaşabilir. Özellikle çocuğunuzun paylaşımı sırasında ilgiyle onu dinlediğinizi gösterin. Çocuğunuzun kimi zamanda yaşanılan olayla kitaptaki karakterler arası bağ kurmasına, “Sence Peter Pan bu durumda nasıl davranırdı?” gibi sorularla çocuğunuzun kitap ile günlük hayat arasında ilişki kurmasına yardımcı olun.
7. Çocuk Dergileri Alın, Abone Olun
Çocuklar kimi zamanlarda kitaplardan istediği zevki alamaz ya da ilgisini çekecek bir kitaba denk gelmemiş olabilir. Rengarenk yapılarıyla, her hafta/ay farklı konuları işleyen dergiler çocuğunuzun hoşuna gidebilir. Ayrıca dergi içeriklerinde yer alan diğer etkinlik ve bulmaca gibi aktivitelerden de yararlanmış olursunuz.
8. Örnek Olduğunuz Gibi Örnek De Gösterin
Ecdadımızın okuduğu kitaplar sayesinde büyük başarılar kazandığını vurgulayın ve onlardan örnekler gösterin. Fatih Sultan Mehmet’in kişisel kütüphanesinin büyüklüğünden ve o dönemde bilim adamlarının onun kütüphanesinden faydalandığından bahsedin. Mustafa Kemal Atatürk’ün dört bine yakın kitap okuduğundan söz edin.
9. Filme Uyarlanmış Kitapları Okuyun ve Filmini İzleyin
Filmi çekilmiş kitapları okuyun. Sonra da filmini izleyin. Kitap ile film arasındaki farklar üzerine konuşun. Bu sayede çocuğunuzun eleştiri ve kıyaslama yapma becerilerinin de gelişmesine katkı sağlamış olursunuz.
10. Ödül Listesine Kitap Ekleyin
Çocuğunuzu sürekli kitap okuması için uyarmak yerine, çeşitli durumlarda kullandığınız ödüllerin içine kitapları da ekleyin. Ancak bu konuda dikkatli olun. Çok istediği bir kitabı ödül listesine koyup da onu kazanamadığı durumlar oluşabilir. Okuma alışkanlığı kazandırmaya çalışırken tam tersi durumla karşılaşılabilir. Kitap okuduğu zamanlarda da farklı ödüllerle kitap okumasını destekleyebilirsiniz. Mesela; kitap okurken ona meyve soyup götürmek gibi.
Sevgili Anne-Babalar;
Çocuklar ilk başlarda okumak istemese bile tavsiye edilen öneriler dikkatlice uygulandığı takdirde yavaş yavaş okuma alışkanlığı kazanacaktır. Çocuğumuz her gün kendi isteği ile en az 20 dakika civarı kitap okuyorsa okuma alışkanlığı konusunda olumlu sonuçlar edinmişsiniz demektir. Bu süre zamanla daha da artacaktır.
Unutmayın ki! Davranış oluşturma ve değiştirme bir süreç işidir.
